Ik ben van mening dat er drie soorten referenda moeten zijn:
1. Raadgevende referenda
2. Correctieve referenda
3. Grondwettelijke referenda
Om de tweede en derde soort in te kunnen voeren, is een grondwetswijziging vereist.
1. Raadgevende referenda
Nu houden we een raadgevend referendum over iets wat eigenlijk al beslist is, dat is natuurlijk vreemd. Om het bij voetbal te halen: het is net alsof een club een trainer aanstelt en vervolgens gaat vragen of de fans het eens zijn met de aanstelling. Als je een raadgevend referendum houdt, moet het gaan om zaken die nog niet beslist zijn. Verder heeft het ook weinig nut om een minimale opkomst te eisen. Wie raad wil geven, geeft raad. Wie dat niet wil, doet dat niet.
2. Correctieve referenda
Ik denk dat dit is wat mensen graag zien. Als je een referendum houdt, dan moet het ook van betekenis zijn. Omdat de uitkomst gevolgen heeft, moeten hier wel eisen gesteld worden. De eis dat de opkomst minimaal 30% moet zijn, zou zo'n eis kunnen zijn, maar het gaat voorbij aan het feit dat het betreffende voordeel al door de gemeenteraad, provinciale staten of de staten-generaal is goed gekeurd en die parlementen representatief zijn. Eventuele voorwaarden moeten dus louter op het aantal tegenstemmen gebaseerd zijn en niet op de opkomst als geheel. Wordt die drempel gehaald, dan is de uitslag bindend.
Eventueel kun je zelfs tussengebied aangeven, in dat tussengebied is de uitslag niet binden, maar wordt het betreffende parlement wel verplicht de wet te heroverweging, met de uitslag in het achterhoofd. Hoe dan ook moet het zo zijn dat kiezers niet ontmoedigd worden om te gaan stemmen.
3. Grondwettelijke referenda
Op dit moment is het zo dat er vier keer wordt gestemd om de grondwet te wijzigen. Eerst is er een eerste lezing waar beide kamers met een meerderheid voor moeten stemmen. Na nieuwe verkiezingen volgt een tweede lezing waar beide kamers opnieuw over de grondwetswijzingen moeten stemmen, maar dan met 2/3e meerderheid. Een grondwettelijk referendum zou die tweede lezing moeten vervangen. In tegenstelling tot de huidige procedure zou al in de eerste lezing een 2/3e meerderheid vereist moeten zijn. Om de grondwetswijzigingen te ratificeren moet een absolute meerderheid van de stemgerechtigden voor stemmen en minimaal een 2/3e meerderheid van de opgekomen kiezers.
Zondemeer vind ik het vreemd om te spreken van een "ongeldig" referendum. Allereerst is het bij een raadgevend referendum zondemeer onzin om een drempel of wat dan ook te hebben. Bij een correctief referendum is het gewoon zo dat de voorstanders winnen als de drempel niet gehaald wordt. Bij een grondwettelijk referendum zijn het juist de tegenstanders die winnen, als de drempel niet gehaald wordt. Mijns inziens kun je de term "ongeldig" alleen gebruiken als er grote onregelmatigheden zijn, die tot gevolg hebben dat er in principe een herstemming plaats moet vinden.
..
