De Dikke Ikke Eredivisie
FC Twente, de licentiecommissie, de KNVB, de Eredivisie en de Jupiler League voeren een slechte soap op. Hun geruzie leidt tot steeds grotere imagoschade.
De Grolsch Veste lijkt wel het Gallische dorpje uit de strip Asterix. Met de toverdrank van Joop Munsterman is jarenlang iedereen verslagen. Het hele land was bang voor dat verrassend sterke rode legertje dat iedereen in de pan hakte. Met goed beleid een incidentele titel behalen, ok?, maar aan de top blijven? Hoe kon dat? Tot frustratie van de concurrenten had zelfs de recessie geen vat op dat bijzondere, bijna onbedwingbare voetbalbastion uit het oosten van het land.
Maar nu het drankje is uitgewerkt, blijkt FC Twente over doodgewone krachten te beschikken en willen de andere stammen uit het Eredivisie-rijk revanche. Vanuit het Overijsselse fort werpen Onno Jacobs en zijn mannen wanhopig speren naar de aanstormende woedende menigte. Vooralsnog is niemand in staat om met enige distantie het voetbalslagveld te overzien en vrede te stichten. Het resultaat is een historisch bloedbad met alleen maar verliezers.
FC Twente is niet eens meer de paria van het voetbal, maar een melaatse. Getuchtigd door de KNVB, verstoten door de Eredivisie, ongewenst in de Jupiler League. De met financi?le anabolen gedrogeerde ex-topclub betoogt ten einde raad dat haar groot onrecht is aangedaan en ter ondersteuning schotelt ze de fans een bijna niet meer te volgen discussie voor over interpretatie van mailtjes, over wie wat beloofd zou hebben tijdens vergaderingen, en over punten en komma’s in licentiereglementen. Met als voorlopig hoogtepunt, of dieptepunt zo u wilt, een historisch kort geding waarin de KNVB en FC Twente een treurigstemmend zwaardgevecht aangingen. In de rechtbank van Utrecht schudde Onno Jacobs niet begrijpend zijn hoofd tijdens het pleidooi van de bond die FC Twente buiten de reglementen om naar de Jupiler League wil sturen. Maar andersom is er ook steeds meer verontwaardiging over FC Twente dat ondanks bewezen fraude en misleiding weigert een zware sportieve straf te accepteren. Als gevolg van deze impasse weten we als enige land in Europa niet wie er is gedegradeerd uit de hoogste voetbalklasse. Zo word je van Mickey Mouse-competitie vanzelf een Ieniemienie-competitie.
Fraude
Even terug naar december 2015. In Zeist kwamen de clubs bijeen. Voorzitter Hai Berden van VVV uit Venlo nam het woord. Hem viel op dat de overheid een negatieve houding had ten opzichte van het betaald voetbal. Via een gezamenlijk plan van aanpak met de KNVB en de clubs stelde hij een imagocampagne voor. Bedoeld om het voetbal positiever te positioneren. Prima plan. Adriaan Visser (PEC Zwolle) en Bert Zwanenburg (FC Oss) haakten in. Ze verzonnen plannetjes waarover media zouden kunnen berichten, want helaas liet de pers vooral excessen zien die afbreuk deden aan het imago van het betaald voetbal.
Bert van Oostveen knikte bij het idee van Berden, maar wees er tevens op dat de KNVB en de clubs het imago zelf bepalen. Ze zouden in zijn ogen bijvoorbeeld alvast kunnen beginnen om in minder grote auto’s het land door te crossen. Echt geholpen hebben de adviezen van Van Oostveen niet. Amper een half jaar later maken FC Twente en de KNVB elkaar zwart, terwijl de concurrentie danst op het graf van FC Twente.
Vorige week donderdag, daags voor het kort geding, werd trouwens nog wel een poging ondernomen om verdere schade te voorkomen. Wethouder Eelco Eerenberg van Enschede greep de telefoon. Op dat moment had net de spelersraad aan de KNVB geadviseerd om FC Twente niet te laten degraderen. De wethouder poogde de licentiecommissie met het door de spelersraad aangedragen motief (behoud van werkgelegenheid) te overtuigen om FC Twente in de Eredivisie houden. Als genoegdoening was FC Twente bereid om een draconische boete te betalen. Twentse zakenlieden zouden het geld ophoesten. Het voorstel sneuvelde. De licentiecommissie bleek niet te vermurwen. Net als de Eredivisie-clubs trouwens, zij waren helemaal klaar met de Tukkers. Zij wilden eind vorige week niet meer bemiddelen, zolang licentiebehoud in de Eredivisie op het menu stond.
De frustratie over het Munsterman-tijdperk is zo groot dat de negatieve effecten van een mogelijk faillissement van FC Twente even voor lief worden genomen. Stel dat je met 35 bakkerijen de markt moet verdelen, dan is het uiteraard van belang om andere bakkerijen weg te concurreren, zodat je meer broden kan verkopen. Maar in het betaald voetbal hebben clubs elkaar juist keihard nodig voor florerende en winstgevende competities. Dat besefte ook de Eredivisie, vandaar dat zij ondanks het bedrog op 10 mei nog genoegen nam met anderhalf miljoen Twents smartengeld. Daarmee leek de strijdbijl begraven. Tot de licentiecommissie met zware kwalificaties kwam als ‘fraude’ en ‘om de tuin leiden’. Corona en Engelaar werden genoemd. De zeventien clubs die even eerder nog tevreden waren met een tonnetje, riepen FC Twente ineens op om te degraderen.
Hyena’s
Tot frustratie van de Enschede?rs die deze oproep hebben ervaren als onderbuik-beleid van collega’s die bergen boter op hun hoofd hebben. Neem FC Groningen en SC Heerenveen. Zij hadden bij nader inzien niet zo veel mogen verdienen aan de achteraf frauduleus aangetrokken spelers Dusan Tadic en Hakim Ziyech. Destijds vroegen deze clubs zich niet af waarom FC Twente boven de marktwaarde betaalde. Nee, enthousiast werden hun sterspelers naar de overbetalende Overijsselse veste geloodst.
FC Groningen en SC Heerenveen klagen nu wel over gemiste tv-gelden, maar niet over te hoog ontvangen transferbedragen. Toen Heerenveen zijn spelmaker aan Twente verkocht, was algemeen bekend dat de club onder curatele stond van de KNVB. Volgens de rechtschapen bazen van de concurrentie is door geheime trucs van FC Twente een keten van gebeurtenissen ontstaan, waardoor deze club te hoog is ge?indigd. Dat heeft de rest tv-geld en aanzien gekost. Maar evengoed is meegeprofiteerd van het door gejokkebrok omgeven luchtkastelenbeleid. Heerenveen en Groningen konden dankzij de kunstmatig opgevoerde transferprijzen nieuwe investeringen doen in hun selectie en eindigden daardoor misschien ook wel hoger op de ranglijst. FC Groningen verdiende bovendien in 2014 nog circa een miljoen aan de doorverkoop van Tadic aan Southampton, een mooi bedrag dat in het noorden dankbaar werd aangenomen, ook al kwam de transfer tot stand via het discutabele makelaarsnetwerk waarmee FC Twente in zee was gegaan.
Of neem Vitesse en ADO Den Haag. Die hebben nu een goed imago en houden transparantie ineens hoog in het vaandel. We praten hier over clubs die zich in tegenstelling tot de regionale publieksmagneet FC Twente totaal hebben vervreemd van hun achterland en alleen maar kunnen dromen van de kijkcijfers die de Enschedese club haalt op het gezamenlijke betaalkanaal FOX. Vitesse en ADO hebben aan het roer ene Alexander Chigirinsky en een zekere Hui Wang, twee beleggers uit Verweggistan die nou ook niet uitblinken in transprantie, laat staan dat duidelijk is hoe die clubs zijn gefinancierd. Vitesse hield jarenlang heel Nederland voor de gek door te jokken dat zetbaas Merab Jordania de club had gekocht. De echte eigenaar Chigirinsky is naar verluidt een Rus die ooit in Gelredome schijnt te zijn geweest. De KNVB heeft gepoogd de herkomst van zijn geld te traceren, maar die speurtocht stokte al snel op de Maagdeneilanden. Benieuwd wat daar naar voren zou komen indien er net als in Enschede een onafhankelijke onderzoeker en forensische accountants aan het werk zouden gaan.
In de meeste andere Europese competities is een dergelijk gebrek aan solidariteit onvoorstelbaar. Joop Munsterman en Aldo van der Laan hebben door hun hocus pocus kennelijk veel agressie opgewekt bij de andere clubs, die zich nu als een roedel hyena’s te goed doen aan de gewonde prooi. Maar even vergeten dat ze hun eigen product aan het opeten zijn. Waarom ook niet? Het levert aan de vooravond van de transferzomer nog een leuk bedrag op ook. Als FC Twente wegvalt, blijft De Graafschap. Aangezien FC Twente, gezien zijn sportieve historie, recht heeft op veel meer tv-geld dan De Graafschap, komt er een aardige buit vrij om te verdelen.
Hans Klok
Minstens zo stuitend als de hypocrisie onder clubbestuurders is het gebrek aan nederigheid bij FC Twente. Afgelopen vrijdag klaagden Jacobs en de clubadvocaat in de rechtbank nog maar eens over al het onrecht dat de club was aangedaan. Zo werd Bert van Oostveen verweten dat hij in het openbaar had gezegd dat FC Twente Houdini en Hans Klok nodig had. Het is wat. Er werd, alsof het een complot betrof, gesproken van ‘een persoffensief tegen FC Twente’. Zo mopperde de Enschedese club dat Van Oostveen vertrouwelijke details naar buiten had gebracht over het zogenoemde IVY-rapport. IVY is een advocatenbureau dat FC Twente in de arm nam voor een forensisch onderzoek. De entree van IVY stond los van de komst van onderzoeker Ben Kn?ppe, die op verzoek van de KNVB werd aangesteld.
Hoe ging dat ‘persoffensief’ dan in zijn werk? Tijdens een persconferentie werd Van Oostveen gevraagd of de licentiecommissie tussen december en mei nog meer van FC Twente had gevraagd dan alleen het rapport-Kn?ppe. Daarop zei Van Oostveen dat er een IVY-rapport bestond dat de licentiecommissie graag wilde hebben, maar daarbij hinder ondervond. Dat was een prima en eerlijk antwoord van Van Oostveen. Dat heeft niks te maken met een persoffensief, maar alles met de fans serieus nemen door een realistische weergave te schetsen van de situatie, iets waarin FC Twente ook na het vertrek van Munsterman nog niet al te sterk blijkt. Overigens was het IVY-onderzoek snel ten einde, omdat de club nogal schrok van de factuur.
IVY hield meerdere transfers tegen het licht. Zo bleken er twee versies te bestaan van het contract van de Mexicaan Corona. Bij Engelaar ging het om een mogelijke omzeiling van het plan van aanpak. Als lid van het zorgenklasje Categorie 1 had FC Twente in zijn begroting weinig speelruimte. Net als bijvoorbeeld NAC, dat in dat seizoen zou degraderen, stond de club onder curatele. Toch kwam Engelaar. Voor een bescheiden bedragje, dacht de KNVB. Nu achteraf informatie opdook dat Engelaar naast het opgegeven salaris ook recht zou hebben op geld in zijn bedrijf Part Two BV, vermoeden leden van de licentiecommissie dat ze opnieuw om de tuin zijn geleid.
De Tukkers dachten desondanks onschendbaar te zijn zolang het Kn?ppe-rapport werd nageleefd, temeer omdat IVY (dat de nieuwe informatie naar boven haalde) nota bene op eigen initiatief was binnengehaald, terwijl de licentiecommissie juist meent dat vrijspraak nooit vooraf kan worden gegarandeerd.
Het andere argument dat Jacobs in Utrecht naar voren bracht, was uiteraard dat een straf is opgelegd die niet in de KNVB-reglementen staat. ‘Het is alsof de scheidsrechter een paarse kaart trekt.’ Ironisch genoeg bleek de regelgeving van de KNVB opeens het voornaamste houvast van de club die dezelfde regelgeving jarenlang bespuugde, belachelijk maakte en aan zijn laars lapte. Overigens lijkt de voetbalbond deze keer de publieke opinie eens mee te hebben: 64 procent van de 55 duizend mensen die stemden via de VI-website, vindt de degradatie van FC Twente terecht.
Doodstraf
Volgens FC Twente realiseert deze meerderheid zich niet dat de Jupiler League gelijk staat aan de doodstraf. Een faillissement. Maar dat wordt door de tegenstanders vooral gezien als dreigement. De club lijkt last te hebben van het Lance Armstrong-syndroom: je eerst met valsspelen naar de top werken, maar na de ontmaskering geen zware consequenties willen aanvaarden. Er liggen rekenmodellen waaruit blijkt dat FC Twente wel degelijk ??n of twee jaar kan overleven in de Jupiler League. Logisch ook, want toen de club eind 2015 onderhandelde met gemeente en schuldeisers, stond de club nog in de degradatiezone.
De Eredivisie deed vorige week nog een handreiking om de pijn te verzachten. Clubs verdelen het tv-geld via een puntensysteem dat is gebaseerd op sportieve prestaties in de laatste tien jaar. Bij intrekking van de licentie verliest FC Twente zijn historische rechten. De licentiecommissie, die zich eerder belachelijk maakte met een dramatische timing, had er even geen rekening mee gehouden dat door het verdampen van de tv-punten het complete herfinancieringsplan van FC Twente onderuit werd gehaald. De Eredivisie was daarom bereid om de punten te schenken. Mocht FC Twente in 2017 naar de Eredivisie promoveren, dan zou de club op basis van het verleden direct hoog worden ingeschaald. Op de lange termijn kwam dat neer op een geste van 25 miljoen euro. Maar zelfs dit cadeau, plus de voorgestelde extra promotieplaats, werd van tafel geveegd door de Russisch roulette spelende Jacobs.
Niet alleen door Jacobs trouwens. Ook de Jupiler League stond direct op zijn achterste benen. Het aanzien en de waarde van de Jupiler League stijgen met de deelname van FC Twente zou je zeggen. Maar ook hier kwamen meteen de eigen belangetjes bovendrijven. ‘Volstrekt onacceptabel’ noteerden meerdere bestuurders. Twee directe promotieplaatsen hebben consequenties voor de play-offs in de Jupiler League. Er is dan immers nog maar ??n promotieticket over. Minder play-offplaatsen zijn dus beschikbaar, waardoor pakweg MVV minder kansrijk is. Bovendien zitten de kakelverse Eredivisie-clubs Go Ahead Eagles en Sparta niet te wachten op twee directe degradatieplaatsen, tenzij de promotie/degratieregeling structureel wordt veranderd. Eerder viel al in een verklaring van de Jupiler League te lezen dat FC Twente niet welkom was. En zo leverde ook de Eerste Divisie zijn bijdrage aan de door eigenbelangen gerunde bedrijfstak. Hoezo You’ll never walk alone?
Achter de schermen wordt koortsachtig vergaderd over een scenario in de Jupiler League. Maar ongeacht de uitslag kunnen we al concluderen dat er uiteindelijk meer verliezers zijn dan alleen de KNVB of FC Twente.
Het hele imagoverhaal van de laatste december-vergadering is cosmetisch gebleken. Door deze slechte soap hebben de overheid en het bedrijfsleven een signaal gekregen om vooral niks te doen met deze onbetrouwbare bedrijfstak waar ze elkaar de tent uit vechten. Bert van Oostveen opperde vorig jaar dat de FIFA een soort Kofi Annan moest aanstellen. Een vredestichter. Maar die kan hij beter zelf aanstellen. Verdeeldheid lijkt een patroon te worden. Of het nu gaat over kunstgras, de voetbalpiramide, het afstaan van jeugdinternationals, de ongelijke verdeling van het tv-geld, of over FC Twente. Solidariteit en wat overstijgender kunnen denken dan het belang van je eigen club, lijken niet de sterkste punten van de leiders in ons betaalde voetbal. In de Dikke Ikke Eredivisie is het ieder voor zich.
