Voetbalclub Feyenoord voert wanbeleid van ongekende omvang
Opinie | Tsjalle van der Burg is econoom aan de Universiteit Twente en lid van FSV De Feijenoorder.
Feyenoord wil een bijzonder duur en waarschijnlijk onrendabel stadion bouwen, dat vooral door private partijen gefinancierd moet worden. Verrassend genoeg lijkt die financiering rond te komen, maar vermoedelijk zal het stadion vrij snel na de opening failliet gaan. En dat zal ook de club zwaar treffen. Dit zijn de conclusies van mijn rapport Het Maasstadion van Feyenoord, uitgegeven door supportersvereniging FSV De Feijenoorder.
Impressie van het nieuwe stadion aan de Maas. Op de achtergrond het huidige stadion van Feyenoord, de Kuip.
Hoe zit het precies? Het stadion krijgt 63.000 plaatsen, en kost — uitgaande van de cijfers van Feyenoord — € 461 mln. Per zitplaats wordt het 2,1 keer zo duur als de Amsterdam Arena, terwijl het geen kostbaar akoestisch dak krijgt en in weinig parkeerplaatsen voorziet. Van alle clubstadions in Europa waarin vorig seizoen werd gespeeld, waren alleen die van Arsenal en Bayern M?nchen duurder.
Arsenal en Bayern hadden veel eigen geld om in het stadion te steken. Feye*noord heeft praktisch niets. Het bedrag voor de bouw dat van buiten de club moet komen, is dan ook hoger dan wat Arsenal en Bayern aan externe financiering nodig hadden. Daarbij komt dat Feyenoord veel lagere inkomsten heeft dan Europese topclubs. Al met al neemt Feyenoord met de bouw van het stadion dus het grootste risico dat ooit in het *Europese voetbal is genomen.
De financiering komt mogelijk toch rond doordat bedrijven, in ruil voor winstgevende opdrachten bij de bouw van het stadion, waarschijnlijk bereid zijn zelf geld te steken in het project.
Feyenoord City kan ook helpen. Dit is een groot plan voor gebiedsontwikkeling bij het stadion. Om mij onduidelijke redenen denkt de gemeente dat het stadion cruciaal is voor die gebiedsontwikkeling. Gegeven deze visie wil de gemeente die ontwikkeling alleen mogelijk maken als ook het stadion wordt gebouwd. Voor bedrijven die opdrachten willen bij de realisatie van Feyenoord City, kan dit reden zijn het stadion mede te financieren.
‘TNO concludeerde in 2014 dat De Kuip technisch zeker nog meer dan vijftig jaar mee kan’
Verder geldt dat financi?le problemen bij voetbalclubs vaak door de overheid worden opgelost, terwijl vooral buitenlandse financiers hun poot stijf houden — omdat zij niet bang hoeven te zijn voor hun reputatie bij belastingbetalers en supporters. Ze hoeven daarom bij onrendabele voetbalprojecten geen (al te grote) verliezen te vrezen. Het is dan ook niet verrassend dat de Amerikaanse zakenbank Goldman Sachs de financiering begeleidt.
Het alternatief voor nieuwbouw is renovatie van De Kuip. Die kost, in de ambitieuze variant, €200 mln. Daarmee krijgt men ook 63.000 zitplaatsen, en dezelfde andere voorzieningen die voor het nieuwe stadion van €461 mln zijn gepland. Zo gooit Feyenoord in feite ruim €250 mln over de balk.
De clubbestuurders zeggen dat ook zij van de oude Kuip houden, maar dat het huidige Feyenoord-stadion nog maar zo’n korte technische levensduur heeft dat renovatie zakelijk niet kan. Echter, TNO concludeerde in 2014 dat De Kuip technisch zeker nog meer dan vijftig jaar mee kan. De clubbestuurders spreken dus onwaarheid. De conclusie blijft dat er €250 mln wordt verspild.
Zo voert de club financieel wanbeleid van een omvang die in het Europese voetbal nog niet eerder is voorgekomen. De gemeente, die dit beleid met in totaal €100 mln ondersteunt door grond voor het stadion aan te kopen en in clubaandelen te investeren, voert daarmee eveneens wanbeleid.
Ondertussen weigert de circa 17.000 leden tellende supportersvereniging de bouw van het nieuwe stadion te steunen. Helaas nemen club- en gemeente*bestuurders de supporters niet serieus.
De gemeente zou haar (voorwaardelijke) steun nog kunnen intrekken. De voor de hand liggende partij die het wanbeleid ter discussie zou kunnen stellen is GroenLinks, dat voor het in juni in de coalitie kwam altijd tegen de bouw was. Maar wellicht denkt GroenLinks nu wel dat eensgezindheid onder bestuurders belangrijker is dan supporters of belastingbetalers.
En zo kan het zijn dat Feyenoord zijn kostbaarste bezit verliest. Dat is de volgens iedereen niet te overtreffen sfeer van de Kuip — die zo sterk heeft bijgedragen aan dat grote wonder van een club die, ondanks de vaak matige elftallen van de laatste veertig jaar, nog steeds bijna even populair is als die rijke club uit Amsterdam. Dag, Feyenoord van mijn dromen.
Tsjalle van der Burg is econoom aan de Universiteit Twente en lid van FSV De Feijenoorder.
https://fd.nl/opinie/1265841/voetbalclub-feyenoord-voert-wanbeleid-van-ongekende-omvang
Daskapital is ook niet heel positief:
http://daskapital.nl/2017/02/nieuwe_stadionfaal_in_de_maak_1.html
Financieel
Investeringen en rolverdeling
De investering in het Nieuwe Stadion bedraagt 253,5 miljoen euro. Inclusief loopbruggen, stadsboulevard, parkeergarage en inrichting bedragen de kosten 365,7 miljoen euro. De herontwikkeling van De Kuip kost bijna 64,6 miljoen euro.
Feyenoord regelt de ontwikkeling en financiering van het Nieuwe Stadion als onderdeel van Feyenoord City zelf. Er worden gesprekken met potenti?le financiers en investeerders gevoerd. De reacties zijn positief. Er lijkt voldoende interesse uit de markt.
Financi?le bijdragen gemeente
De gemeente Rotterdam is gevraagd om voor maximaal 40 miljoen euro aandelen te kopen in het nieuwe stadion. Onderdeel van het plan is ook dat de gemeente de grond onder het stadion koopt en die tegen betaling van erfpacht beschikbaar stelt. Dit vergt een investering van maximaal 60 miljoen euro.
Daarnaast is gevraagd de al eerder voorgenomen verbeteringen in de infrastructuur (zoals wegen, bruggen, fietspaden) ook daadwerkelijk uit te voeren. Hiermee is een bedrag gemoeid van 35 miljoen euro.
De gemeenteraad van Rotterdam heeft op 11 mei 2017 ingestemd met de plannen voor Feyenoord City.
Kan het spelersbudget in eerste jaar nieuw Stadion naar € 25 miljoen?”
Feyenoord kan met het nieuwe stadion haar begroting aanzienlijk verhogen. Dat is ook de belangrijkste reden voor de bouw ervan. Alleen dan wordt het voor de club mogelijk om structureel mee te blijven doen in de top van Nederland. De verwachting is dat de bijdrage vanuit het Stadion aan het spelersbudget in het eerste jaar na ingebruikneming van het nieuwe Stadion circa € 25 miljoen zal zijn. Ter vergelijking, nu is de bijdrage vanuit het Stadion aan de het spelersbudget € 17,5 miljoen.
Verder groeien
Het spelersbudget kan in de jaren na de opening overigens verder groeien. Met allerlei mogelijke extra inkomsten is in de huidige plannen nog geen rekening gehouden. Zoals premies uit deelname aan Europees voetbal en hogere opbrengsten van merchandising en sponsoring. Daarnaast deelt de club mee in de exploitatieresultaten van het nieuwe stadion. Dus ook in de extra inkomsten uit internationale finales, interlands, hospitality, niet-voetbalevenementen, concerten en business-activiteiten. Het nieuwe stadion voldoet, in tegenstelling tot De Kuip, aan de meest actuele eisen van FIFA, UEFA, KNVB en grote evenementenorganisatoren.
Nieuw stadion en gebiedsontwikkeling financieel gescheiden
De bouw van het nieuwe stadion wordt openbaar aanbesteed door de opdrachtgever Stadion Feijenoord/Nieuw stadion. De gebiedsontwikkeling Feyenoord City wordt in een afzonderlijk proces in samenwerking met de gemeente in de markt gezet. Beide processen zijn qua planning verbonden maar financieel volkomen gescheiden. De business case voor het nieuwe stadion houdt rekening met eventuele financi?le tegenvallers. Zelfs als de stadionexploitatie twintig procent lager ligt dan verwacht, blijven de plannen haalbaar.
Experts met veel ervaring met stadionbouw rekenen momenteel het ontwerp, de bouwkosten, de exploitatie en de financiering van het nieuwe stadion nog eens tot achter de komma door. Aan het einde van deze zomer wordt duidelijk of het nieuwe stadion, en daarmee Feyenoord City, werkelijkheid worden.
Van de Burgh is een marionet van de "ekte" supporters groepen zoals RDK en Stadion op Zuid. Inhoudelijk snijdt deze opnie dan ook geen hout en worden er verkeerde cijfers gebruikt. Het stadion gaat geen 461 miljoen kosten het bouw bedrag is 235 miljoen kosten en met afbouw kost dit ongeveer 300 a 350. De overige kosten zijn de financieringskosten, onvoorzien en erfpacht. t, de grondprijs (die wordt aangekocht door de gemeente) en de erfpacht (betaald aan de gemeente) meeneemt in zijn berekening.
Dit laatste is interessant aangezien de hooggewaarde econoom, zoals iedereen hem noem
Daarnaast blijft de fabel van de gerenoveerde Kuip voor 200 miljoen bestaan, nadat de variant van BAM is afgeschoten op niet haalbaar en rendabel. Als je de Kuip zou gaan renoveren naar 63000 toeschouwers krijg je een 3e ring waar de honden geen brood van lusten. De hellingsgraad en het zicht zullen belabberd zijn. Daarnaast vermink je de Kuip tot op het bot en blijft er van het Stadion (zeker de buitenkant) niets over. Tenslotte is die 200 miljoen een schatting omdat het onzichtbare beton en staal niet kan worden berekend en je daarom een mega grote pot onvoorzien moet opnemen.
Eind deze maand of begin september komt de door vele gerenomeerde partijen (vakspecialisten van OMA (architect), Royal HaskoningDHV (constructeur), IGG (bouwkosten), International Stadia Group (exploitatie) en Goldman Sachs en ING (financiering) rekenen het ontwerp, de bouwkosten, de exploitatie en de financiering van het nieuwe stadion tot achter de komma door) doorgerekende business case waar een go of nog go op wordt gegeven. Enkel het salarisbudget zal minimaal met 8 miljoen stijgen in het eerste jaar en vervolgens nog harder. Dit zijn enkel de kale inkomsten uit het nieuwe stadion, geen merchandising of nieuwe sponsering meegenomen.
Tuurlijk zijn er dingen mis in het project, is de locatie wel de beste keuze? Participatie van de supporters is onder de maat. Maar Feyenoord is rechtlijning en wil niet constant het oor laten hangen naar de schreeuwende menigte.
Ska P kan je er meer over vertellen, hij is redelijk actief op Skyscrapper forum. https://www.skyscrapercity.com/showthread.php?t=836184&page=848
Ik vind de hele Arena vergelijking niet zo heel relevant. De wereld is de afgelopen 25 jaar nu eenmaal veranderd. Dus hoe het toen zat met bijvoorbeeld de grondprijzen is niet meer te vergelijken met nu. De vergelijkingen met FC Bayern en Arsenal als enige clubs met een duurder stadion vind wat dat betreft meer maatgevend. Feyenoord kan financieel nooit genereren wat die clubs genereren, dus hoe kunnen ze die 461 miljoen rendabel maken? Dat gaat echt niet lukken door extra business seats te verkopen. Denk dat geen enkele club in Nederland een stadion van 461 miljoen rendabel kan maken. Zelfs niet als er nog een gebiedsontwikkelingsplan van 1 miljard aan vast zit.
Niks aan de hand, ze pakken die 2 miljoen makkelijk op een ander vlak terug door het interieur slimmer in te delen en ruimtes multifunctioneel te maken.https://www.ad.nl/rotterdam/intern-...-inkomsten-nieuw-stadion-te-hoog-in~aa064b18/
Goed, op 365 miljoen is 2 miljoen natuurlijk peanuts, maar ik vraag me af wat er nog meer te enthousiast ingeschat is.
Feyenoord wil ‘bouwgarantie’ stadion
UPDATEDirecteur Jan de Jong van Feyenoord wil bij de bouw van het nieuwe stadion een ‘bouwgarantie’. Als de kosten hoger worden dan begroot, ligt het risico bij de aannemer. Dat zei hij maandag bij een presentatie voor de business club in De Kuip.
Marcel Potters 20-11-18, 14:27 Laatste update: 21:39
6
De eis dat Feyenoord in de toekomstige thuisbasis (63.000 plekken) jaarlijks gegarandeerd 25 miljoen euro krijgt uitbetaald, blijft stevig overeind, sprak hij voor de zaal met honderden potenti?le investeerders.
Eerder werd duidelijk dat de stad aan zo’n constructie niet wil meewerken. ,,We vragen geen subsidie’’, benadrukt hij. ,,Wij vinden ook niet dat we overvragen, we zetten de gemeente ook niet onder druk. We willen 25 miljoen euro m?t de mogelijkheid dat dit bedrag nog verder groeit.’’
Inkomsten
Volgens hem zit het wel snor met twee van de drie ‘hordes’ op weg naar nieuwbouw. Allereerst het ondernemingsplan, dat door Feyenoord verder is ‘vervolmaakt’. Het nieuwe stadion is goed voor een omzet van 103 miljoen euro, waarbij Feyenoord 60 miljoen euro wil ophalen uit inkomsten van seizoenkaarten (ongeveer 40.000 stuks), losse kaartjes (7.000), businessunits (64) en business-seats.
,,Het plan zit gewoon goed in elkaar. Wij geloven erin dat Feyenoord en het stadion een goed commercieel model kunnen neerzetten. We zijn bijna zover dat we kunnen zeggen: die horde hebben we genomen.’’
Ook wat betreft de bouwkosten is zijn geloof groot dat dit op z’n pootjes terechtkomt. Nadat eerder 30 miljoen euro werd bezuinigd op het ontwerp, lijkt het nu zeker dat er binnen het geraamde budget kan worden gebouwd. Het moet een iconisch stadion worden, vindt hij, dat multifunctioneel is.
Als extra slot op de deur gaat Feyenoord werken met een bouwgarantie, legde De Jong uit. ,,Het risico dat het duurder wordt, ligt bij de aannemer. Dat risico kan dus niet bij Feyenoord liggen. Dit stadion gaat niet struikelen op de businesscase en ook niet op de bouwkosten.’’
Aandelen
Rest horde nummer drie, volgens hem de hoogste: het ophalen van de investering van in totaal 444 miljoen euro. Een hele klus, klinkt het. Feyenoord is op zoek naar 250 miljoen euro. Opgesplitst in 150 miljoen euro aandelen m?t zeggenschap, en 100 miljoen euro zonder. Van die 150 miljoen euro is al 40 miljoen euro door de gemeente Rotterdam gereserveerd.
Vooralsnog alleen maar woorden en geen daden van de beste man.
Briljant. Een megaproject waarbij je alle risico's exporteert en er zelfs je ondernemers risico verpatst.
Nu nog even kijken of er partijen stom genoeg zijn om aan te haken.
Het is zo'n prestige project dat er wel partijen instappen.
Ik denk dat met name de gegarandeerde 25 miljoen extra voor Feyenoord bijna niet hard te maken is.
Als Feyenoord jarenlang rond plek 10 speelt ga je dat wel merken in je omzet.
Met die 25 miljoen extra speel je vermoedelijk niet jarenlang rond plek 10.
Ik denk dat met name de gegarandeerde 25 miljoen extra voor Feyenoord bijna niet hard te maken is.
Als Feyenoord jarenlang rond plek 10 speelt ga je dat wel merken in je omzet.