De Groene Scout
Well-known member
We ontkomen er niet aan; na Corona volgt het Apenpokken-virus. Hier dus toch maar even apart topic voor. Kunnen we komende zomer wel op vakantie? Of gaat de boel weer op slot? Zegt u het maar.
In Nederland zijn ‘enkele gevallen’ van besmetting met het apenpokkenvirus vastgesteld, meldde het RIVM zaterdagmiddag. Ook België, Frankrijk, Duitsland en Israël meldden in de afgelopen week hun eerste besmettingen, nadat het virus op 6 mei opdook in het Verenigd Koninkrijk, en daarna ook elders in Europa, in Noord-Amerika en in Australië.
Om welk virus gaat het precies? En moeten we ons zorgen maken? Acht vragen en antwoorden over het apenpokkenvirus.
1.Wat is het apenpokkenvirus?
Het apenpokkenvirus is een dna-virus uit het geslacht Orthopoxvirus. Het is nauw verwant aan het ‘gewone’ pokkenvirus, dat dankzij vaccinatie rond 1975 wereldwijd is uitgeroeid; alleen in laboratoria leeft het nog voort. Dat virus was zeer besmettelijk en kende een sterftepercentage tot wel 30 procent.
Het apenpokkenvirus is algemeen onder knaagdieren in Afrika, maar het is niet bekend of zij in de natuur de voornaamste gastheer van het virus zijn. Een Deense arts ontdekte het virus in 1958 bij apen in een onderzoekscentrum, vandaar de naam apenpokken. Maar verder lijken apen – en mensen – slechts incidentele slachtoffers.
2.Raken mensen vaak besmet?
Sinds 1970 raken ook mensen nu en dan besmet met het apenpokkenvirus, vrijwel uitsluitend in Centraal- en West-Afrika. Zij krijgen het virus door contact met besmette dieren of mensen. Tot nu toe is het virus in elf Afrikaanse landen bij mensen vastgesteld. In 2017 werden bij een uitbraak in Nigeria circa 200 mensen ziek; verder is het aantal besmettingen in Afrika relatief laag.
In 2003 was er een eerste geval buiten Afrika. Dat was in de VS, bij een reiziger die in Nigeria was geweest. In recente jaren zijn sporadische besmettingen gemeld in het Verenigd Koninkrijk, Singapore, Israël en de VS, steeds met een link naar Nigeria. Die uitbraken doofden snel uit.
3.En nu dan?
In mei 2022 lijkt dat patroon te veranderen. Op 6 mei dook een geval op in Londen, een week later gevolgd door nog zes besmettingen in die stad. Al snel volgden meldingen uit onder meer Portugal, Spanje, Italië, Canada, de VS en Australië. Opvallend genoeg is er in de meeste gevallen geen directe link met Afrika – en vaak ook geen bekende onderlinge link.
De Wereldgezondheidsorganisatie registreert gevallen wereldwijd, maar ververst niet elke dag de cijfers op haar website. Het collectief Global.Health (een open-data-initiatief van wetenschappers uit onder meer Oxford en Harvard) doet dat wel; op deze site stond de teller zaterdag op 145 gevallen wereldwijd, waarvan ongeveer de helft met zekerheid bevestigd.
4.Is het apenpokkenvirus gevaarlijk?
Het virus is minder besmettelijk en minder dodelijk dan het ‘gewone’ pokkenvirus; volgens de Wereldgezondheidsorganisatie ligt de sterfte in Afrika gemiddeld rond de 3 tot 6 procent. Bij de Centraal-Afrikaanse of Congo-variant ligt de sterfte in Nigeria rond de 10 procent en bij de mildere West-Afrikaanse variant rond de 3 procent. Bij de onderzochte gevallen in mei zou het gaan om de deze laatste variant. Volgens het RIVM verloopt besmetting „meestal mild”.
Zo’n 5 tot wel 21 dagen na besmetting (meestal zo’n 6 tot 13) kunnen mensen ziekteverschijnselen krijgen: koorts, vermoeidheid, vlekken op de huid en kenmerkende zweren en blaasjes over het hele lichaam. Die symptomen houden zo’n twee weken aan. Dan drogen de blaasjes in en verdwijnen. Mensen kunnen elkaar besmetten via huidcontact, lichaamsvloeistoffen of het aanraken van bijvoorbeeld besmette lakens. Voor zover bekend is het virus niet door de lucht overdraagbaar.
5.Wie raken nu besmet?
Apenpokken treft doorgaans vooral kinderen, ouderen en mensen met een kwetsbare gezondheid. Nu raken echter vooral jonge mannen besmet. Van niet alle gevallen zijn details bekend, maar de data van Global.Health zijn overduidelijk: van de 145 bevestigde en verdachte ziektegevallen is van 106 het geslacht bekend, en daar zit maar één vrouw tussen.
Het Europese Centrum voor Ziektepreventie en -controle (ECDC) meldt dat het in veel gevallen gaat om homoseksuele mannen. Dit zou ook verklaren waarom de blaasjes tijdens de recente uitbraken vooral optreden op het zitvlak en rond de geslachtsorganen. Maar het ECDC benadrukt dat iedereen erop alert zou moeten zijn, ook buiten de gayscene. Soa Aids Nederland waarschuwt dat apenpokken geen seksueel overdraagbare aandoening (soa) is in de traditionele zin van het woord, „omdat het virus (ook) tijdens seks wordt overgedragen en niet alleen dóór seks. Zoals je ook griep kunt krijgen tijdens seks, maar niet door de seks.”
6.Is er iets tegen te doen?
De Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC) melden , op basis van eerder onderzoek in Afrika, dat het gewone pokkenvaccin voor 85 procent beschermt tegen besmetting met apenpokken. Ook zou toediening van dit vaccin binnen vier dagen ná besmetting helpen tegen ernstige symptomen. Of dat in de huidige situatie ook zo is, is nog niet bekend. Sommige landen vaccineren nu zorgmedewerkers die apenpokkenpatiënten behandelen.
Eerder in 2022 keurde het Europese Geneesmiddelenagentschap EMA een antiviraal middel tegen pokken (tecovirimat) goed voor gebruik bij patiënten met apenpokken.
7.Wat zeggen virologen?
Marion Koopmans, hoogleraar virologie van het Rotterdamse Erasmus MC, noemde de uitbraak op Twitter „heel uitzonderlijk” en „zorgwekkend”, omdat het virus nu in zo veel verschillende landen tegelijkertijd opduikt, vaak zonder directe link met Afrika. „Het virus zoals we dat kennen, is niet zo heel besmettelijk. De vraag is dus: is er nu iets bijzonders aan de hand? Bijvoorbeeld een eerste besmette persoon met veel directe contacten? Of is het virus veranderd? Kan het besmettelijker zijn geworden?” Welke genen precies die besmettelijkheid bepalen, is volgens Koopmans nog niet goed bekend. „We hebben dringend meer informatie nodig.”
Portugese onderzoekers publiceerden vorige week donderdag als eersten het volledige genoom van het virus zoals dat begin mei in Portugal opdook. Ze meldden daarin geen uitzonderlijke mutaties. Het gesequenste virus leek het meest op de variant die in 2018 en 2019 is aangetroffen bij reizigers uit Nigeria in het Verenigd Koninkrijk, Singapore en Israël. Wat dat zou kunnen betekenen, laten de Portugezen in het midden.
8.Wat zegt het RIVM?
„Het is echt nog te vroeg om de huidige uitbraken te verklaren”, zei een RIVM-woordvoerder vrijdag. „Het virus wordt nog uitgebreid onderzocht.” Daarbij hoort ook bron- en contactonderzoek, want nog steeds is het recente verspreidingspatroon een raadsel.
Reden tot paniek is er volgens de woordvoerder nog niet. „We moeten wel waakzaam zijn. Daarom pleiten wij nu bij de minister voor een meldingsplicht.” Nederland heeft in elk geval „voldoende voorraad” van het gewone pokkenvaccin, zegt hij desgevraagd.
In Nederland zijn ‘enkele gevallen’ van besmetting met het apenpokkenvirus vastgesteld, meldde het RIVM zaterdagmiddag. Ook België, Frankrijk, Duitsland en Israël meldden in de afgelopen week hun eerste besmettingen, nadat het virus op 6 mei opdook in het Verenigd Koninkrijk, en daarna ook elders in Europa, in Noord-Amerika en in Australië.
Om welk virus gaat het precies? En moeten we ons zorgen maken? Acht vragen en antwoorden over het apenpokkenvirus.
1.Wat is het apenpokkenvirus?
Het apenpokkenvirus is een dna-virus uit het geslacht Orthopoxvirus. Het is nauw verwant aan het ‘gewone’ pokkenvirus, dat dankzij vaccinatie rond 1975 wereldwijd is uitgeroeid; alleen in laboratoria leeft het nog voort. Dat virus was zeer besmettelijk en kende een sterftepercentage tot wel 30 procent.
Het apenpokkenvirus is algemeen onder knaagdieren in Afrika, maar het is niet bekend of zij in de natuur de voornaamste gastheer van het virus zijn. Een Deense arts ontdekte het virus in 1958 bij apen in een onderzoekscentrum, vandaar de naam apenpokken. Maar verder lijken apen – en mensen – slechts incidentele slachtoffers.
2.Raken mensen vaak besmet?
Sinds 1970 raken ook mensen nu en dan besmet met het apenpokkenvirus, vrijwel uitsluitend in Centraal- en West-Afrika. Zij krijgen het virus door contact met besmette dieren of mensen. Tot nu toe is het virus in elf Afrikaanse landen bij mensen vastgesteld. In 2017 werden bij een uitbraak in Nigeria circa 200 mensen ziek; verder is het aantal besmettingen in Afrika relatief laag.
In 2003 was er een eerste geval buiten Afrika. Dat was in de VS, bij een reiziger die in Nigeria was geweest. In recente jaren zijn sporadische besmettingen gemeld in het Verenigd Koninkrijk, Singapore, Israël en de VS, steeds met een link naar Nigeria. Die uitbraken doofden snel uit.
3.En nu dan?
In mei 2022 lijkt dat patroon te veranderen. Op 6 mei dook een geval op in Londen, een week later gevolgd door nog zes besmettingen in die stad. Al snel volgden meldingen uit onder meer Portugal, Spanje, Italië, Canada, de VS en Australië. Opvallend genoeg is er in de meeste gevallen geen directe link met Afrika – en vaak ook geen bekende onderlinge link.
De Wereldgezondheidsorganisatie registreert gevallen wereldwijd, maar ververst niet elke dag de cijfers op haar website. Het collectief Global.Health (een open-data-initiatief van wetenschappers uit onder meer Oxford en Harvard) doet dat wel; op deze site stond de teller zaterdag op 145 gevallen wereldwijd, waarvan ongeveer de helft met zekerheid bevestigd.
4.Is het apenpokkenvirus gevaarlijk?
Het virus is minder besmettelijk en minder dodelijk dan het ‘gewone’ pokkenvirus; volgens de Wereldgezondheidsorganisatie ligt de sterfte in Afrika gemiddeld rond de 3 tot 6 procent. Bij de Centraal-Afrikaanse of Congo-variant ligt de sterfte in Nigeria rond de 10 procent en bij de mildere West-Afrikaanse variant rond de 3 procent. Bij de onderzochte gevallen in mei zou het gaan om de deze laatste variant. Volgens het RIVM verloopt besmetting „meestal mild”.
Zo’n 5 tot wel 21 dagen na besmetting (meestal zo’n 6 tot 13) kunnen mensen ziekteverschijnselen krijgen: koorts, vermoeidheid, vlekken op de huid en kenmerkende zweren en blaasjes over het hele lichaam. Die symptomen houden zo’n twee weken aan. Dan drogen de blaasjes in en verdwijnen. Mensen kunnen elkaar besmetten via huidcontact, lichaamsvloeistoffen of het aanraken van bijvoorbeeld besmette lakens. Voor zover bekend is het virus niet door de lucht overdraagbaar.
5.Wie raken nu besmet?
Apenpokken treft doorgaans vooral kinderen, ouderen en mensen met een kwetsbare gezondheid. Nu raken echter vooral jonge mannen besmet. Van niet alle gevallen zijn details bekend, maar de data van Global.Health zijn overduidelijk: van de 145 bevestigde en verdachte ziektegevallen is van 106 het geslacht bekend, en daar zit maar één vrouw tussen.
Het Europese Centrum voor Ziektepreventie en -controle (ECDC) meldt dat het in veel gevallen gaat om homoseksuele mannen. Dit zou ook verklaren waarom de blaasjes tijdens de recente uitbraken vooral optreden op het zitvlak en rond de geslachtsorganen. Maar het ECDC benadrukt dat iedereen erop alert zou moeten zijn, ook buiten de gayscene. Soa Aids Nederland waarschuwt dat apenpokken geen seksueel overdraagbare aandoening (soa) is in de traditionele zin van het woord, „omdat het virus (ook) tijdens seks wordt overgedragen en niet alleen dóór seks. Zoals je ook griep kunt krijgen tijdens seks, maar niet door de seks.”
6.Is er iets tegen te doen?
De Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC) melden , op basis van eerder onderzoek in Afrika, dat het gewone pokkenvaccin voor 85 procent beschermt tegen besmetting met apenpokken. Ook zou toediening van dit vaccin binnen vier dagen ná besmetting helpen tegen ernstige symptomen. Of dat in de huidige situatie ook zo is, is nog niet bekend. Sommige landen vaccineren nu zorgmedewerkers die apenpokkenpatiënten behandelen.
Eerder in 2022 keurde het Europese Geneesmiddelenagentschap EMA een antiviraal middel tegen pokken (tecovirimat) goed voor gebruik bij patiënten met apenpokken.
7.Wat zeggen virologen?
Marion Koopmans, hoogleraar virologie van het Rotterdamse Erasmus MC, noemde de uitbraak op Twitter „heel uitzonderlijk” en „zorgwekkend”, omdat het virus nu in zo veel verschillende landen tegelijkertijd opduikt, vaak zonder directe link met Afrika. „Het virus zoals we dat kennen, is niet zo heel besmettelijk. De vraag is dus: is er nu iets bijzonders aan de hand? Bijvoorbeeld een eerste besmette persoon met veel directe contacten? Of is het virus veranderd? Kan het besmettelijker zijn geworden?” Welke genen precies die besmettelijkheid bepalen, is volgens Koopmans nog niet goed bekend. „We hebben dringend meer informatie nodig.”
Portugese onderzoekers publiceerden vorige week donderdag als eersten het volledige genoom van het virus zoals dat begin mei in Portugal opdook. Ze meldden daarin geen uitzonderlijke mutaties. Het gesequenste virus leek het meest op de variant die in 2018 en 2019 is aangetroffen bij reizigers uit Nigeria in het Verenigd Koninkrijk, Singapore en Israël. Wat dat zou kunnen betekenen, laten de Portugezen in het midden.
8.Wat zegt het RIVM?
„Het is echt nog te vroeg om de huidige uitbraken te verklaren”, zei een RIVM-woordvoerder vrijdag. „Het virus wordt nog uitgebreid onderzocht.” Daarbij hoort ook bron- en contactonderzoek, want nog steeds is het recente verspreidingspatroon een raadsel.
Reden tot paniek is er volgens de woordvoerder nog niet. „We moeten wel waakzaam zijn. Daarom pleiten wij nu bij de minister voor een meldingsplicht.” Nederland heeft in elk geval „voldoende voorraad” van het gewone pokkenvaccin, zegt hij desgevraagd.
