Foppe de Haan ontmoet ellende op alle fronten bij Heerenveen
SC Heerenveen verkeert niet alleen in een bestuurlijke crisis, maar ook in een sportieve. De 2-5 nederlaag van zondag tegen Feyenoord was voor trainer Dwight Lodeweges aanleiding om op te stappen. De 72-jarige Foppe de Haan en assistent-trainer Tieme Klompe volgen hem voorlopig op. VI analyseert de problemen en neemt het technisch beleid van Hans Vonk en Riemer van der Velde onder de loep. ‘Enkel rust en capabele bestuurders kunnen de Friezen uit het dal trekken.’
Achter de opmerking schuilt zowel verdriet als angst. ‘Dit was het dieptepunt... Zover’, zei SC Heerenveen-aanvoerder Joey van den Berg direct na de bikkelharde vernedering door Feyenoord. De Friezen werden in de eerste helft overrompeld, overlopen en overklast: 0-5. Ten overstaan van de media schaamde de routinier zich kapot, indachtig de Friese spreekkoren tijdens de wedstrijd. ‘Dit was amateurvoetbal.’
Natuurlijk, het seizoen is nog lang en Heerenveen trof in Feyenoord een titelkandidaat. Toch belooft het woordje zover in het commentaar van Van den Berg weinig goeds voor de nabije toekomst. De middenvelder lijkt nauwelijks vertrouwen te hebben in een snelle kentering. Waarom zou hij ook? SC Heerenveen voetbalt slecht, staat met slechts zeven punten vijftiende in de Eredivisie, won van zijn negen wedstrijden alleen de eerste – tegen hekkensluiter De Graafschap – en kreeg bovendien al zestien doelpunten tegen. En maandagavond werd bovendien bekend dat Dwight Lodeweges opstapte.
Wat is er op sportief gebied dit seizoen toch aan de hand in het Abe Lenstra Stadion? De Friese club is al jaren het slagveld van strijdende kampen op bestuurlijk niveau, maar tot dusverre wisten de trainers het elftal aardig van de ellende en chaos te isoleren. Het was echter w?l steeds de vraag wanneer die bestuurscrisis het voetbal een keer zou gaan raken. Dat lijkt, zeker met het vertrek van Lodeweges, nu dus het geval te zijn.
De logische tweede vraag is in hoeverre de huidige sportieve crisis Lodeweges eigenlijk was aan te rekenen. De Canadees zei na het duel met Feyenoord zich te schamen voor wat zijn ploeg op de mat had gelegd. Maar daarvoor is de trainer zelf verantwoordelijk. Dat was hij echter niet voor het aan- en verkoopbeleid. Die afdeling is al bijna twee jaar in handen van oud-doelman Hans Vonk, die bij het technisch beleid zeer nauw samenwerkt met erevoorzitter Riemer van der Velde. En Lodeweges moest het doen met de door Vonk samengestelde selectie.
Manager voetbalzaken Hans Vonk werkt zeer nauw samen met erevoorzitter Riemer van der Velde.
Laten we die selectie en de beoogde speelwijze eens onder de loep nemen. Vonk en Van der Velde stelden vorig jaar Lodeweges aan omdat ze af wilden van het (overigens zeer succesvolle) counter-voetbal dat de ploeg onder Marco van Basten speelde. Heerenveen diende in eigen huis weer aanvallend en verzorgd te voetballen, de amusementswaarde moest omhoog. Dat paste ook goed bij de filosofie van Lodeweges: dominant spel, gericht op balbezit op de helft van de tegenstander.
Kapstokspits
Daarin slaagde SC Heerenveen vorig seizoen redelijk, vooral door de aanwezigheid van spits Mark Uth. Als balvast aanspeel- en rustpunt liet de Duitser nagenoeg een heel elftal beter voetballen. Mede dankzij hem konden de buitenspelers Luciano Slagveer en Sam Larsson in de tweede competitiehelft excelleren. In het sportprogramma Bynt van Omrop Frysl?n zei club-icoon De Haan onlangs het volgende over de nummer 9-positie bij zijn club: ‘Ik noem de spits bij Heerenveen de kapstok. Iemand aan wie je een bal kwijt kunt, die een bal kan vasthouden, waardoor een team kan bijsluiten naar voren. Het is iemand waar omheen gevoetbald kan worden en die zelf ook nog voor het doel gevaarlijk is.’ Uth was vorig seizoen zo’n speler. Niet alleen scoorde de Duitser vijftien keer, hij gaf ook dertien assists. Vonk wist in april al dat de aan-valsleider ging vertrekken, toch kwam hij pas een paar dagen voor de eerste competitiewedstrijd op de proppen met Mitchell Te Vrede. Het is nog veel te vroeg de voormalige Feyenoorder af te rekenen, daarvoor heeft hij te weinig gespeeld. Maar Te Vrede is, net als Henk Veerman, absoluut geen solide aanspeelpunt. Het is veelzeggend dat de spitsen in de topdrie staan van spelers met het meeste balverlies bij SC Heerenveen.
Te Vrede is w?l gevaarlijk in het strafschopgebied, vooral bij ballen van de flanken. Dit seizoen behoort Heerenveen echter tot de clubs in de Eredivisie die de minste voorzetten geven. Slagveer is een rechtsbuiten die het liefst diep richting het vijandelijke doel beweegt en Larsson kiest heel vaak voor de actie binnendoor.
Een ander heikel punt is de controlerende middenvelder. De waarde die Marten de Roon voor het elftal had, wordt met de week meer zichtbaar. De naar Atalanta Bergamo vertrokken aanvoerder koppelde de bereidheid gaten dicht te lopen aan duelkracht, iets wat Heerenveen op het middenveld nu ontbeert. Het is duidelijk dat Vonk in dat licht Janio Bikel veel te gemakkelijk heeft laten gaan. De balafpakker blinkt nu wekelijks uit bij NEC, maar daarover later meer. Voor Lodeweges is het op die positie steeds behoorlijk behelpen geweest. Branco van den Boomen is bij balverlies veel te kwetsbaar gebleken en Lodeweges heeft zelfs rechtsback Pele van Anholt – hij werd vorig seizoen bij gebrek aan beter misbruikt op links – een paar wedstrijden als controleur geposteerd.
Hans Vonk schiep niet de voorwaarden om dit seizoen het geliefde Heerenveen-spel te spelen
Voor de vertrokken doelman Kristoffer Nordfeldt haalde Vonk, na lang aandringen van de technische staf overigens, met Erwin Mulder een waardige vervanger, maar de technisch manager heeft duidelijk n??t adequaat gereageerd op het vertrek van De Roon en Uth. Ook heeft hij verzuimd de flanken beter te bezetten. Vorig seizoen al moesten de middenvelders Daley Sinkgraven of Morten Thorsby bij blessures van Larsson noodgedwongen als linksbuiten spelen. Lodeweges had op de vleugels geen goede wisselmogelijkheden en die had hij dit seizoen eigenlijk n?g niet. Daarnaast heeft Vonk het met Van den Boomen en Caner Cavlan gezocht in talentvolle spelers uit de Jupiler League. Op zich prima, ze kunnen op termijn uitgroeien tot volwaardige Eredivisie-voetballers, maar dat zijn ze nu nog niet.
Conclusie: de kern van het elftal is nagenoeg dezelfde als vorig seizoen en het is ook echt niet zo dat die spelers ineens niet meer kunnen voetballen. Maar de selectie is niet in balans, kwalitatief niet breed genoeg en er is geen duidelijk aanspeelpunt. Vonk heeft daarmee voor Lodeweges niet de voorwaarden geschapen om dit seizoen het geliefde Heerenveen-spel te kunnen spelen.
Ieder seizoen hebben de Friezen een exploitatietekort van enkele miljoenen
Aangezien de trainer w?l verantwoordelijk was voor de uitvoering op het veld, is het hem kwalijk te nemen dat de bezieling in het elftal van Heerenveen totaal verdwenen was. Hij bleef met deze spelers bovendien volharden in zijn voetbalfilosofie. Terwijl er vanuit de selectie was geopperd dat Heerenveen gezien het materiaal wellicht anders moest gaan spelen.
Gaten
De vraag of dit nog goed komt, laat zich een stuk moeilijker beantwoorden. Daarvoor dienen we dieper op de materie in te gaan. Hans Vonk is – net als zijn voorganger Johan Hansma – niet te benijden. Hij leeft in de wetenschap dat het elftal van SC Heerenveen elk seizoen kwalitatief wat minder wordt. Dat heeft simpelweg te maken met het feit dat bij de club – mede door de bestuurscrisis en het weglopen van sponsors – de (commerci?le) inkomsten al jaren structureel teruglopen. Ieder seizoen hebben de Friezen daardoor een exploitatietekort van enkele miljoenen. Ook nu zal het gat in de begroting ongeveer vier miljoen euro bedragen. Vonk zal dus elk jaar zijn beste spelers moeten verkopen om die gaten te dichten. In de afgelopen jaren werden Alfred Finnbogason, Hakim Ziyech, Bilal Basa?ikoglu, Daley Sinkgraven, Mark Uth, Marten de Roon en doelman Kristoffer Nordfeldt van de hand gedaan. Zij zorgden voor een bedrag tussen de 20 en 25 miljoen aan transfergeld.
SC Heerenveen is al jaren afhankelijk van transferopbrengsten, zoals die van Bilal Basa?ikoglu (Feyenoord, 3,5 miljoen) en Hakim Ziyech (FC Twente, 3,5 miljoen).
Omdat Vonk dat bedrag niet volledig kan herinvesteren, ligt er automatisch veel druk op de opleiding. SC Heerenveen heeft de afgelopen seizoenen de hiaten in de selectie deels opgevuld met de doorstroming van grote talenten. Denk aan Ziyech, Sinkgraven, Basa?ikoglu en nu bijvoorbeeld Jerry St. Juste. Maar dat er continu spelers met zulke kwaliteiten worden afgeleverd, is een utopie en er lijkt straks een einde te komen aan de stroom goede voetballers uit de talentenfabriek. De A1-junioren van SC Heerenveen staan nu bijvoorbeeld onderaan in de Eredivisie.
Sam Larsson, Simon Thern en Jerry St. Juste kunnen wat geld opleveren, veel meer kan de club niet verkopen
De meeste spelers aan wie de club de afgelopen twee seizoenen goed heeft verdiend, zijn bovendien nog gehaald door Hansma. In de komende seizoenen komt het dus aan op de kwaliteiten en het netwerk van Vonk en Van der Velde. Zij moeten goedkoop talentvolle voetballers naar Heerenveen blijven halen, terwijl ze weten dat er ook goede spelers dienen te worden verkocht om de club financieel overeind te houden. Als dat namelijk niet lukt, teren de Friezen heel snel in op het eigen vermogen. Dat bedroeg aan het eind van het boekjaar 2013/14 nog 12,3 miljoen euro en zal door de verkopen van afgelopen jaar verder zijn gestegen. Maar het verdampt ook rap als de transferopbrengsten een paar seizoenen achter elkaar tegenvallen.
Vonk haalde Sam Larsson en Simon Thern. Hoewel het Zweedse duo nog lang niet zo swingt als afgelopen seizoen, zijn zij momenteel de kroon-juwelen van SC Heerenveen. Zij kunnen de Friese club, net als het grote talent Jerry St. Juste, nog wat geld opleveren, maar verder heeft de technisch manager niet zo veel meer om te verkopen.
Missers
Gezien wat Vonk en Van der Velde de afgelopen twee jaar hebben laten zien, kunnen de supporters niet gerust zijn. Neem bijvoorbeeld Thomas Dalgaard. De dertigjarige Deense topscorer was de beoogde opvolger van de vertrokken Alfred Finnbogason en kostte de club zeven ton. De aanvaller kreeg een contract voor drie jaar. Hij speelde afgelopen seizoen tien wedstrijden, scoorde niet en hij heeft Heerenveen met een afkoopsom op zak alweer verlaten.
Natuurlijk zitten in het aan- en verkoopbeleid van een voetbalclub altijd wel een paar missers, maar de lijst van Vonk en Van der Velde is wat aan de lange kant. Zo moest, zeer tegen de zin van voormalig keeperstrainer Albert van der Sleen, Viktor Noring naar het Abe Lenstra Stadion worden gehaald. De Zweed moest op termijn zijn landgenoot Kristoffer Nordfeldt vervangen. Vorig seizoen was Noring achter Jong Oranje-doelman Maarten de Fockert derde keeper en ook hij is inmiddels vertrokken. Deze zomer kwam Wieger Sietsma over van FC Groningen. Keepers-trainer Harmen Kuperus had de doelman eerder bekeken en afgetest. Toch moest hij Sietsma van Vonk opnieuw beoordelen. Toen Kuperus dat bij de scouts meldde, lieten zij weten dat er al een aanbieding onderweg was naar de keeper.
Verder haalden of huurden Vonk en Van der Velde onder anderen Uche Nwofor, Anthony Lurling, Szabolcs Varga, Jeroen Lumu, Joeri de Kamps en Lerin Duarte. Zij zijn allen alweer vertrokken. Het is nog te vroeg om een definitief oordeel te vellen over Morten Thorsby, Henk Veerman, Luka Zahovic, Younes Namli, Mitchell Te Vrede, Caner Cavlan en Branco van den Boomen, maar het zijn op voorhand geen spelers die SC Heerenveen direct heel veel beter maken.
Blunders
Los van de missers zijn er ook een paar blunders die de technisch verantwoordelijken zijn aan te rekenen. Zo wilde Hakim Ziyech, voordat hij naar FC Twente vertrok, nog heel graag een jaar in Heerenveen blijven. Maar van de diverse aanbiedingen die de Friese club hem deed, sprongen de tranen hem letterlijk in de ogen. Vonk zei echter dat Ziyech tot een van de bestbetaalde spelers in de selectie zou gaan behoren. Soms zijn regels er om ze te breken en het salarishuis van SC Heerenveen had in het geval van Ziyech nooit leidend mogen zijn. De Marokkaanse Nederlander is een exceptioneel talent en misschien wel de beste speler in de Eredivisie. Hij had de Friezen niet alleen sportief beter gemaakt, maar de club ook nog veel meer opgeleverd dan nu het geval was (3,5 miljoen euro).
Over Janio Bikel hadden we het al eerder. Diverse leden van de technische staf drongen bij Vonk aan op behoud van deze atletische middenvelder. Heerenveen kon echter niet voldoen aan de tweejarige optie in het contract van het Afrikaanse talent. Bikel zou in dat contract een ton gaan verdienen. In plaats daarvan bood Vonk hem een verbintenis voor ??n seizoen aan tegen een salaris van ongeveer dertigduizend euro. Toen hij later met een iets verbeterde aanbieding kwam, was het al te laat. Als Bikel zich zo blijft ontwikkelen bij NEC, gaat hij de club uit Nijmegen veel geld opleveren.
Sven Kums had bij SC Heerenveen ook miljoenen in het laatje kunnen brengen. Van der Velde liet de Belg twee jaar geleden echter voor naar verluidt honderdduizend euro naar Zulte Waregem gaan. Die club verkocht de middenvelder een jaar later voor anderhalf miljoen aan AA Gent. Inmiddels is Kums aanvoerder van de Belgische kampioen en debuteerde hij onlangs in de nationale selectie. Kums is nu miljoenen waard.
Verder kunnen we Wouter Marinus noemen. De talentvolle middenvelder doorliep de hele opleiding van Heerenveen. Hij sprak openlijk uit dat hij zich niet goed behandeld voelde door de technische leiding. Vonk zag voor hem geen directe rol bij het eerste elftal. Inmiddels is Marinus basisspeler van PEC Zwolle, dat keurig zesde staat.
Het lukte Vonk en Van der Velde ook niet het contract van Albert Gudmundsson te verlengen. De achttienjarige IJslander, volgens kenners het grootste talent van SC Heerenveen, mocht vorig seizoen al geregeld meetrainen met de eerste selectie. Maar dat was voorbij zolang hij zijn verbintenis niet verlengde. De aanvallende middenvelder was echter niet te spreken over de aanbieding die Vonk hem deed en speelt nu bij PSV.
Bij de landskampioen zit n?g een voormalige werknemer van SC Heerenveen: Pieter Busscher. In het rijtje blunders moeten we ook hem noemen. De spelersbegeleider en lifestyle-coach was goud waard door als vertrouwenspersoon talenten als Basa?ikoglu en Ziyech te begeleiden. Het leverde de club miljoenen op. Busscher liet zijn oren niet hangen naar Vonk en Van der Velde en moest uiteindelijk het veld ruimen. Hij begeleidt nu de buitenlandse talenten van PSV.
Volgend dieptepunt
Ook de geluksfactor speelde de afgelopen seizoenen een rol in het aan- en verkoopbeleid van SC Heerenveen. Zo was met name Van der Velde absoluut niet gecharmeerd van Uth. Hij verhuurde de spits aan Heracles Almelo, dat een optie tot koop kreeg van vier ton. De Tukkers wilden de Duitse spits na diens eerste jaar dolgraag overnemen, maar het was aan de stijfkoppigheid van de aanvaller te danken dat die deal niet doorging. Hoewel Dalgaard inmiddels was aangetrokken, besloot Uth toch voor zijn kansen te gaan in Heerenveen. De rest is bekend. Voor Nordfeldt geldt eigenlijk hetzelfde. SC Heerenveen wilde halverwege het seizoen 2013/14 graag van hem af. Dinamo Zagreb wilde flink betalen voor de doelman, maar die besloot te blijven. De Zweed behoorde vorig seizoen tot de beste keepers in de Eredivisie en maakte een mooie transfer naar Swansea City.
Riemer van der Velde.
De komende weken zullen in Heerenveen belangrijke beslissingen worden genomen voor de lange termijn. Essentieel is natuurlijk hoe de bestuurscrisis, die voor een groot schisma in de club zorgt, wordt opgelost. Enkel rust en capabele bestuurders kunnen de Friezen uit het dal trekken. Pas als de sponsors terugkeren, de inkomsten worden vergroot en Heerenveen in de exploitatie niet langer afhankelijk is van transferopbrengsten, kan de club de betere spelers wat langer houden en weer voorzichtig aan sportieve groei denken. Blijft de bestuurlijke crisis voortduren, dan wacht er onherroepelijk een doemscenario.
Voor Heerenveen geldt voorlopig alleen de korte termijn. Gezien zijn staat van dienst in het verleden en zijn ervaring is het niet zo gek dat Foppe de Haan zich even met het elftal gaat bemoeien. Gezien zijn hoge leeftijd en de enorme kloof met de jonge spelers is de keus voor De Haan echter heel opmerkelijk. Het is maar de vraag of De Haan en Klompe dit zwalkende team, dat speelt zonder een greintje vertrouwen, snel aan de praat krijgt.
De komende weken worden cruciaal voor de voetballers en de club. Heerenveen speelt namelijk eerst uit tegen Willem II en daarna wacht in eigen huis de Friese derby tegen SC Cambuur. Twee clubs die nog lager geklasseerd staan. Gezien het verschil in begroting en kwaliteit volstaat voor Heerenveen eigenlijk alleen twee overwinningen. Tussendoor speelt het team ook nog de bekerwedstrijd tegen Helmond Sport, die het ook absoluut moet winnen. Komt Heerenveen deze wedstrijden goed door, dan kan er een basis worden gelegd voor de rest van het seizoen. Anders wordt de vrees van Van den Berg waarheid en wacht er heel snel een volgend dieptepunt.
